Hydrolaty w kosmetyce

Produkty pochodzenia naturalnego cieszą się coraz większa popularnością, dlaczego więc nie korzystać z darów natury? Tu z pomocą przychodzą nam hydrolaty, coraz chętniej stosowane w kosmetykach naturalnych. Do niedawna traktowano jako bezużyteczne produkty uboczne powstałe w procesie otrzymywania głównego produktu, jakim był olejek eteryczny. Świat natury jest cennym skarbcem związków poszukiwanych w kosmetyce, które mogą być alternatywą dla produktów pochodzenia syntetycznego bądź zwierzęcego.

Co to jest hydrolat?

Hydrolat zwany też hydrozolem, wodą aromatyczną, destylatem to produkt dodatkowy procesu destylacji z parą wodną lub wodą materiału roślinnego [1, 2]. Podczas tego procesu pary wody i olejku eterycznego wchodzą w ścisły kontakt ze sobą skraplając się i ściekają do odbieralników jako dwie oddzielne fazy [1]. Woda taka zawiera śladowe ilości olejku eterycznego (0.02% – 0.5%). W przypadku surowców roślinnych o małej zawartości olejków eterycznych, hydrolaty są to jedyne cenne produkty destylacji z parą wodną.

Hydrolatu nie można otrzymać poprzez wymieszanie olejku eterycznego z wodą, ponieważ w hydrolacie znajdują się związki, których nie znajdziemy w żadnym olejku.

Jakie są właściwości hydrolatu?

Hydrolaty to w większości czyste płyny o konsystencji wody, a ich zapach jest subtelniejszy niż zapach odpowiadającego im olejku eterycznego. Odczyn hydrolatów jest obojętny lub lekko kwaśny, pH waha się między 3 a 7 [2,3]. Wartość pH 5,5 uważana jest za optymalną do stosowania w produkcji płynów i kremów do twarzy. Kwasowość hydrolatów jest dobrym wskaźnikiem ich jakości, a wszelkie zmiany świadczyć będą o ewentualnym pogorszeniu jakości hydrolatu [3,4].

Niewiele hydrolatów ma zdecydowaną barwę, najczęściej są jasne i prawie bezbarwne, a jedynie niektóre mają delikatne zabarwienie, np. z rozmarynu, nostrzyka żółtego czy szałwii. Hydrolaty o intensywnym zabarwieniu to m.in. mydlnica lekarska oraz wrotycz pospolity. Szczególnie intensywne zabarwienie ma hydrolat cynamonowy, który jest zawsze opalizujący.

Nie należy oczekiwać, że wszystkie hydrolaty będą miały dokładnie taki sam zapach, jak odpowiednie olejki eteryczne otrzymane z tych samych roślin. Ich zapach może przypominać oryginalny materiał roślinny, ale nie zawsze tak jest. Mało prawdopodobne również jest, by te same składniki występowały w tych samych ilościach zarówno w olejku, jak i hydrolacie, dlatego zapach hydrolatu może znacznie różnić się od aromatu olejku. Związki hydrofilowe tj. alkohole, fenole, aldehydy częściowo lub całkowicie rozpuszczalne w wodzie, są częściej obecne w hydrolacie niż w olejku [3].

Hydrolaty powinny być magazynowane w temperaturze niższej niż 14°C, w miejscu zacienionym przez okres nie przekraczający roku, w takich warunkach przechowywania powinny być stabilne, a ich skład nie powinien ulegać zmianom. Niektóre hydrolaty skłonne są do flokulacji (oddzielanie cząstek zawieszonych), gdy temperatura przechowywania jest nieco wyższa niż ustalone granice, na przykład hydrolaty z jemioły i lipy tworzą stopniowo białawe lub zielonkawe osady, z mikroskopijnych cząstek roślinnych obecnych w hydrolacie [3,4].

Większość hydrolatów jest delikatna i rozkłada się w stosunkowo krótkim czasie. Badania wykazały, że hydrolaty z roślin, które nie zawierają dużych ilości olejku eterycznego trwałe są tylko przez krótki czas. O trwałości hydrolatów decyduje obecność w nich rozpuszczalnych związków z olejków eterycznych, które hamują wzrost bakterii. Nie wszystkie hydrolaty mają taki sam okres użytkowania jak olejki, najtrwalsze są antyseptyczne zawierające fenole, np. hydrolaty cząbru, tymianku czy oregano, które mogą być przechowywane przez ponad 2 lata bez dostrzegalnych zmian [3].

Hydrolaty nie mają tak silnych właściwości antybakteryjnych jak olejki eteryczne, dlatego trwałe są przez krótki czas. Aby temu zapobiec bardzo często konserwuje się je za pomocą
niewielkiej ilości konserwantu lub alkoholu. Okres trwałości zapewniony jest również dzięki sterylnym warunkom produkcji. Po otwarciu hydrolaty powinny być przechowywane w szczelnie zamkniętym opakowaniu, w lodówce. Unikać należy również bezpośredniego dostępu światła słonecznego [4].

Wykazano, że wody aromatyczne mają właściwości przeciwgrzybowe i przeciwbakteryjne, zabezpieczają żywność przed zepsuciem, stąd są stosowane w przemyśle spożywczym zarówno do aromatyzowania, jak i poprawiania smaku potraw i napojów [5, 6, 7].

Jakie jest zastosowanie hydrolatów?

Coraz większą popularnością w kosmetologii cieszą się produkty pochodzenia naturalnego. Od pewnego czasu do tych preparatów dołączyły hydrolaty. Przede wszystkim ze względu, na to że są delikatniejsze od olejków, a ich pH jest zbliżone do naturalnego. Można ich używać po rozcieńczeniu lub jako półproduktów do własnoręcznie przygotowanych kosmetyków.

Mogą być stosowane bez rozcieńczania bezpośrednio na skórę w formie toniku lub odświeżającej wody, często są też lepiej tolerowane przez osoby o wrażliwej skórze, które mają problem z olejkami eterycznymi [3]. Wykorzystywane są również jako faza wodna w produkcji lotionów, kremów, balsamów, mydeł i jako dodatek do masek. Hydrolaty zawierają wiele cennych substancji czynnych przyjaznych dla skóry. Wartość pH sprawia, że są doskonałymi tonikami do twarzy. Używa się ich także do odświeżania powietrza w pomieszczeniu. Hydrolaty mają ponadto właściwości pielęgnacyjne i terapeutyczne. Mają działanie nawilżające, łagodzące i odżywiające zwłaszcza suchą i zmęczoną skórę. Hydrolaty może stosować każdy, niezależnie od wieku, a ich wybór zależy od rodzaju i stanu cery [3].

Hydrolaty znajdują co raz szersze zastosowanie w aromaterapii. Ta naturalna metoda leczenia wykorzystywana jest do problemów skórnych oraz związanych z systemem nerwowym. Stosowane są w zaburzeniach układu pokarmowego oraz krążenia. Wykazują działanie przeciwbólowe. Głównym celem aromaterapii jest dostarczać miłych wrażeń sensorycznych w połączeniu z korzystnym oddziaływaniem hydrolatów. Aromaterapię stosuje się w formie inhalacji, masażu, kąpieli bądź okładów [3, 4, 8].

Jakie są najpopularniejsze hydrolaty?

Hydrolat lawendowy

Głównymi składnikami hydrolatu lawendowego jest olejek eteryczny, garbniki, fitosterole oraz sole mineralne. Bogactwo składu sprawia, że wykazuje zarówno działanie przeciwbakteryjne jak i przeciwgrzybowe. Wysoka zawartość linalolu nadaje mu właściwości antyoksydacyjne, chroniąc przed atakiem wolnych rodników. Hydrolat lawendowy stosowany zewnętrznie poprawia ukrwienie skóry, cera nabiera zdrowego połysku, staje się gładka i elastyczna [9,10].

 

Hydrolat różany

Woda różana powstaje w procesie destylacji płatków róży. Obecność antocyjanów, kwasu galusowego, soli mineralnych i witamin, sprawia, że wykazuje on właściwości antyoksydacyjne, wzmacnia naczynia krwionośne oraz oczyszcza, wygładza i napina skórę. Może być stosowany w postaci samodzielnego toniku, jak również jako zastępnik fazy wodnej w emulsjach [11].

Hydrolat oczarowy

Jest produktem destylacji kwiatów, liści lub kory drzewa oczarowego z parą wodną. Woda oczarowa wykazuje działanie ściągające, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Jest to dobry środek do odświeżania i nawilżania skóry tłustej i wrażliwej. Łagodnie ściąga pory, tonizuje oraz działa przeciwzapalne. Wykorzystuje się go w preparatach do skóry podrażnionej (depilacja, golenie, opalanie). Znajduje zastosowanie w pielęgnacji cery naczynkowej, gdyż ma właściwości obkurczające naczynka krwionośne.

Hydrolat pomarańczowy

Hydrolat neroli otrzymywany jest w procesie destylacji świeżych kwiatów pomarańczy gorzkiej. Woda pomarańczowa, obok wody różanej, należy do najcenniejszych wód kosmetyki naturalnej. W skład hydrolatu wchodzą limonen, linalol, octan linalolu, nerol i geraniol, nadając mu właściwości antyseptyczne, tonizujące i odświeżające. Wodę pomarańczową można dodawać do maseczek i kremów, gdyż oczyszcza pory, działa ściągająco, rozjaśnia cerę. A przyjemny, orzeźwiający zapach kwiatu pomarańczy działa stymulująco na umysł.

Popularność hydrolatów wzrasta dzięki prostocie stosowania, dostępności, różnorodności oraz przystępnej cenie. Większość firm z kosmetykami naturalnymi proponuje w swojej ofercie te produkty, dzięki czemu ich popularność rośnie. Hydrolaty mogą stać się alternatywą dla kosmetyków syntetycznych, dlatego warte są uwagi i polecenia.

Hydrolat z kwiatów Bławatka Bio - NATURADO EN PROVENCE
Hydrolat rumiankowy Bio - NATURADO EN PROVENCE
Hydrolat z kwiatów gorzkiej pomarańczy Bio - NATURADO EN PROVENCE
Hydrolat różany Bio - NATURADO EN PROVENCE
Hydrolat Hamamelis Bio - NATURADO EN PROVENCE

Bibliografia:

[1] Edris, A. E. (2009). Identification and absolute quantification of the major water-soluble aroma components isolated from the hydrosols of some aromatic plants. Journal of Essential oil Bearing Plants, 12 (2), 155-161.

[2] Rajeswara Rao, B., Kaul, P., Bhattacharya, A. & Rajput, D. (2006). Comparative Chemical Composition of Steam-Distilled and Water-Soluble Essential Oils of South American Marigold (Tagetes minuta L.). Journal of Essential Oil Research, 18, 622-626.

[3] Catty S., Hydrosols, The next Aromatherapy, Healing Arts Press. Rochester Vermont, 9-100, 2001.

[4] Price L., Price S., Understanding Hydrolats: The specific Hydrosols for Aromatheraphy, Chuthill Livingstone. London, 2004.

[5] Inouve, S., Takahashi, M. & Abe S. (2008). A comparative study on the composition of forty four hydrosols ad their essential oils. International Journal of Essential Oil Therapeutics, 2,89-104.

[6] Moon, T., Heather, M., Cavanagh, J. & Wilkinson, M. (2007). Antifungal activity of australian grown Lavandula spp. essential oils against Aspergillus nidulans, Trichophyton mentagrophytes, Leptosphaeria maculans and Sclerotinia sclerotiorum. Journal of Essential Oil Research, 19, 171-175.

[7] Sağdiç, O., & Ӧzcan, M. (2003). Antibacterial activity of Turkish spice hydrosols. Food Control, 14, 141–143.

[8] Martin, J. (2007). Aromatheraphy for massage practitioners. Baltimore, 15-16

[9] Soković, M., Marin, P. D., Brkić, D., & Van Griensven, L. J. L. (2007). Chemical Composition and Antibacterial Activity of Essential Oils of Ten Aromatic Plants against Human Pathogenic Bacteria. Food 1(1), x-y, Global Science Book.

[10] Stanojević, L., Stanković, M., Cakić, M., Nikolić, V., Nikolić, L., Ilić, D., & Radulović, N. (2011). The effect of hydrodistillation techniques on yield, kinetics, composition and antimicrobial activity of essential oils from flowers of Lavandula officinalis L. Hemijska industrija, 65 (4), 455–463.

[11] Kaul, V.K. (1998). Damask Rose-Cultivation and Processing in Supplement to Cultivation and Utilization of Aromatic Plants. Edits., SS Handa and MK Kaul, Regional Research Laboratory, Jammu, 195-212.

Hydrolat Hamamelis Bio - NATURADO EN PROVENCE
Hydrolat różany Bio - NATURADO EN PROVENCE
Hydrolat rumiankowy Bio - NATURADO EN PROVENCE